Poradnik Rachunkowości Budżetowej nr 5/2025. Wydatki ze środków publicznych – odpowiedzialność za naruszenie zasad

Każdy wydatek musi mieć podstawę prawną, a środki publiczne można wydatkować tylko na cele i w wysokości ustalonej w planie finansowym. Niestety w praktyce dokonywanie wydatków ze środków publicznych nieujętych w planie finansowym lub z przekroczeniem planu, a także bez odpowiedniej podstawy prawnej albo z naruszeniem przepisów dotyczących dokonywania poszczególnych rodzajów wydatków to najczęściej popełniane uchybienia. Naruszenie podstawowych zasad wydatkowania środków publicznych wiąże się z poważnymi konsekwencjami.

• Z Poradnika „Wydatki ze środków publicznych – odpowiedzialność za naruszenie zasad” dowiesz się m.in.:
• co oznaczają pojęcia „dokonanie wydatku ze środków publicznych”, „upoważnienie do dokonania wydatku”, czy środki zgromadzone na rachunku ZFŚS są środkami publicznymi;
• czy jest możliwe jednoczesne zakwalifikowanie czynu zabronionego jako działania bez upoważnienia w planie finansowym i naruszającego przepisy dotyczące dokonywania wydatków;
• kto ponosi odpowiedzialność za czyny zabronione – osoba, która zatwierdziła fakturę, czy ta, która podpisała polecenie przelewu;
• jak zapobiegać naruszeniom w zakresie wydatkowania środków publicznych, czy można uwolnić się od odpowiedzialności za dokonanie wydatku nieplanowanego lub z przekroczeniem planu, jeśli plan zostanie później skorygowany;
• jak ustalać winę sprawcy czynu zabronionego i jakie okoliczności mogą ją wyłączyć, czy można uniknąć odpowiedzialności za dokonanie wydatku bez podstawy prawnej lub w wyższej kwocie niż należna, gdy zwróci się odpowiednią kwotę do budżetu, czy kierownik jednostki może uwolnić się od winy za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, jeśli dokumenty wydatkowe sprawdzili i zaakceptowali przed nim pracownicy merytoryczni oraz główny księgowy.

Wszystkie zagadnienia są zilustrowane fragmentami orzeczeń GKO oraz przykładami z praktyki (łącznie prawie 40).

Dopełnieniem Poradnika jest Ściąga księgowego, która zawiera instrukcję – krok po kroku – jak sprawdzić, czy w jednostce doszło do naruszenia dyscypliny finansów publicznych w zakresie wydatkowania środków publicznych.